SEPA (jedinstveno područje plaćanja u eurima) i TIPS (instant plaćanje u eurima).
Zajednička komisija za ekonomske reforme i razvoj Parlamentarne skupštine BiH održala je sjednicu posvećenu modernizaciji platnih sistema kroz usklađivanje sa SEPA standardima i uspostavljanje TIPS sistema za instant plaćanja u eurima.
Šta je SEPA?
SEPA je jedinstveno područje plaćanja u eurima (engl. Single Euro Payments Area).
Ono predstavlja područje unutar kojeg potrošači, privredni subjekti i javne institucije mogu izvršavati i primati plaćanja u eurima pod istim osnovnim uslovima, pravima i obavezama, bez obzira na svoju geografsku lokaciju, uprkos tome što nisu članica Evropske unije.
Cilj SEPA inicijative je uspostavljanje jedinstvenog sistema platnog sistema i prometa novčanica.
SEPA obuhvata 40 država: sve članice Evropske unije, kao i Ujedinjeno Kraljevstvo, Island, Lihtenštajn, Norvešku, Švicarsku, Monako, San Marino, Andoru, Vatikan, Crnu Goru, Albaniju, Sjevernu Makedoniju i Moldaviju.
Na sjednici su, osim članova Komisije, učestvovali i predstavnici Centralne banke BiH, Vijeća stranih investitora te Delegacije EU u BiH. Guvernerka Centralne banke BiH Jasmina Selimović predstavila je do sada urađene korake, uključujući osnivanje koordinacionog odbora krajem 2023. godine, u kojem su predstavnici entitetskih ministarstava finansija, agencija za bankarstvo i udruženja banaka.Naglasila je da se još čeka na usklađivanje entitetskih zakona o platnim uslugama s evropskim direktivama, dok Centralna banka paralelno radi na tehničkoj pripremi za uključivanje BiH u SEPA sistem.
Selimović je istakla da bi uključivanje u SEPA-u značajno smanjilo troškove međunarodnih plaćanja i unaprijedilo sigurnost transakcija, čime bi se otvorio prostor za veće strane investicije. Također je najavila da se u saradnji s Centralnom bankom Italije razvija TIPS platforma, čije bi aktiviranje od sredine 2026. godine dodatno ubrzalo i modernizovalo plaćanja u eurima.
Šta je TIPS?
TARGET Instant Payment Settlement (TIPS) je usluga koju je Eurosistem pokrenuo u novembru 2018. godine.
Omogućava poslodavcima, privrednicima ili drugim korisnicima platnih usluga da svojim klijentima ponude prijenos sredstava u stvarnom vremenu, neprekidno, 24 sata dnevno, sedam dana u sedmici, tokom cijele godin bez opstrukcija u što bržem roku.
Zahvaljujući TIPS, fizička i pravna lica mogu razmjenjivati novac u svega nekoliko sekundi, bez obzira na radno vrijeme svojih lokalnih banaka. Ovaj sistem isključivo je koristan uzevši u obzir da proces isplate penzija ili plata nekada potraje i čitavu sedmicu.
TIPS trenutno omogućava prijenos plaćanja u eurima, a od februara 2024. i u švedskim krunama, te od aprila 2025. i u danskim krunama. Norges Bank također se priprema za priključenje TIPS, dok je Island izrazio interes za pristupanje.
TIPS omogućava konačno i neopozivo poravnanje instant plaćanja u eurima, švedskim i danskim krunama. Ovo poravnanje u okviru TIP odvija se u novcu centralne banke, u bilo koje doba dana i bilo kojeg dana u godini.
Ovlašteni pružatelji platnih usluga koji učestvuju u sistemu T2 mogu otvoriti TIPS račun za instant plaćanja u eurima kod svoje nacionalne centralne banke. Tokom radnog vremena sistema T2, pružatelji platnih usluga mogu prebacivati likvidnost sa svog T2 računa na TIPS račun. Likvidnost na TIPS računu koristi se za izvršavanje instant plaćanja.
Marija Pušić iz Vijeća stranih investitora istakla je da investitori biraju tržišta s efikasnijim i jeftinijim platnim sistemima, dok je Dragana Stanišić iz Delegacije EU govorila o evropskim standardima i naglasila da je pristupanje SEPA-i ekonomsko pitanje, bez prostora za politizaciju. Prema procjenama, ulazak u SEPA mogao bi BiH donijeti godišnje uštede od oko 100 miliona eura.
Predsjedavajuća Komisije Ermina Salkičević Dizdarević poručila je da će Komisija nastaviti podržavati sve institucije uključene u ovaj proces te najavila razgovore s poslovnom zajednicom i apel entitetskim ministarstvima da ubrzaju zakonske izmjene.
Zaključci sa sjednice biće razmatrani i formalno usvojeni na narednom redovnom zasjedanju Komisije.
Države koje se nalaze u Evropi a nisu članice SEPA su: Bosna i Hercegovina, Srbija, Kosovo, Ukrajina i Bjelorusija.
Još nije zvanično objavljeno povlačenje novčanica od 50 eura
Maturska noć sve je bliže, a troškovi nikad veći: Koliko košta matura 2025?
