Perspektive globalnih direktnih stranih investicija (DSI) za 2025. godinu nisu ohrabrujuće, a negativni globalni trendovi već su se odrazili i na Bosnu i Hercegovinu, gdje je u prvih šest mjeseci ove godine zabilježen pad stranih ulaganja od 12,5 posto u odnosu na isti period lani.
Kako su za Fenu kazali iz Agencije za unapređenje stranih investicija u BiH (FIPA), trgovinski ratovi, rastuća ekonomska i politička nesigurnost, kao i povećana volatilnost finansijskih tržišta doveli su do naglog pada investicijske aktivnosti na globalnom nivou još početkom godine, što se reflektovalo i na priliv kapitala u BiH.
Prema preliminarnim podacima Centralne banke BiH, direktne strane investicije u periodu januar – juni 2025. godine iznosile su 780,1 milion KM, odnosno 398,8 miliona eura, dok su u istom periodu prošle godine iznosile 891,5 miliona KM.
Iz FIPA-e ističu da je, uprkos ukupnom padu, struktura DSI pokazala određene pozitivne pomake. Vlasnički udjeli u prvom polugodištu 2025. veći su za 65,4 posto u odnosu na isti period 2024. godine i iznosili su 241,4 miliona KM, čime su učestvovali sa 30,9 posto u ukupnom iznosu ulaganja. Zadržane zarade ostale su na približno istom nivou kao prošle godine, sa blagim smanjenjem od 0,8 posto i iznosom od 458,7 miliona KM, dok je ostali kapital zabilježio značajan pad od 71,7 posto i iznosio 80 miliona KM.
Iako smanjenje DSI nije pozitivan pokazatelj, iz FIPA-e navode da raduje činjenica da su vlasnički udjeli povećani, jer ukazuju na dugoročniji interes investitora za tržište BiH. Također, polugodišnji iznos ulaganja u 2025. godini veći je od desetogodišnjeg prosjeka, koji iznosi 723 miliona KM, ali je i dalje ispod prosjeka posljednjih pet godina od 895 miliona KM.
Kada je riječ o zemljama porijekla kapitala, najveći iznosi ulaganja u BiH u prvih šest mjeseci 2025. godine zabilježeni su iz Hrvatske (203,5 miliona KM), Njemačke (174,2 miliona KM) i Srbije (108,3 miliona KM). Značajna povećanja kapitala registrovana su i iz Slovenije, Austrije i Italije, dok je najizraženiji rast vlasničkih udjela došao iz Njemačke. Istovremeno, negativni tokovi kapitala zabilježeni su iz Nizozemske, Švicarske i Velike Britanije.
Najviše stranih ulaganja u BiH u posmatranom periodu registrovano je u sektoru finansijskih usluga, zatim u trgovini na malo i veliko, kao i u energetici i prehrambenoj industriji.
Iz FIPA-e upozoravaju da bi na trend DSI u nastavku godine moglo negativno uticati i najavljeno preuzimanje pojedinih kompanija sa stranim kapitalom od domaćih firmi.
Zbog složenih globalnih okolnosti, FIPA najavljuje da će tokom 2026. godine svoje aktivnosti usmjeriti prvenstveno na tržište Evropske unije, posebno centralne Evrope, ali i na susjedne zemlje te arapske zemlje Perzijskog zaljeva. Planirana je organizacija poslovnih foruma, “Investicijskih dana BiH”, kao i nastavak “outreach misija” i učešća na investicionim sajmovima i forumima.
Od 2007. godine FIPA provodi program postinvesticione podrške investitorima (Aftercare), u okviru kojeg je do sada realizovano više od 800 posjeta kompanijama, pruženo preko 1.000 asistencija stranim investitorima i predloženo gotovo 200 preporuka za unapređenje poslovnog okruženja u BiH.
Iz Agencije naglašavaju da saradnja institucija na svim nivoima vlasti ostaje ključna za jačanje povjerenja investitora, podsticanje reinvestiranja i otvaranje novih radnih mjesta u Bosni i Hercegovini.
