Normalna tjelesna temperatura decenijama se vezuje za vrijednost od 37 stepeni Celzijusa, koju je još 1851. godine definisao njemački ljekar Carl Reinhold August Wunderlich, poznat kao otac kliničke termometrije.
Ipak, i sam Wunderlich je uočio da temperatura varira u zavisnosti od dobi i pola, te da je tačnije govoriti o rasponu nego o jednoj fiksnoj vrijednosti.
Savremena medicina danas normalnu tjelesnu temperaturu posmatra fleksibilnije, a prema podacima klinike Mayo Clinic, normalan raspon se najčešće kreće između 36,1 i 37,2 stepena Celzijusa.
Zašto tjelesna temperatura varira
Ljudsko tijelo nema stalnu temperaturu, ona se mijenja tokom dana, ali i u zavisnosti od godina, aktivnosti i opšteg zdravstvenog stanja. Kod nekih ljudi je uobičajeno da imaju nešto višu ili nižu temperaturu u odnosu na prosjek, što ne mora nužno značiti zdravstveni problem.
Studija iz 2017. godine, objavljena u časopisu British Medical Journal, u kojoj je učestvovalo više od 35.000 ispitanika, pokazala je da je prosječna tjelesna temperatura 36,6 stepeni, što je niže od vrijednosti koju je utvrdio Wunderlich. Dodatna istraživanja iz 2020. godine ukazala su da se prosječna tjelesna temperatura s vremenom postepeno smanjuje, otprilike za 0,03 stepena po deceniji.
Autori novijih studija sa Univerziteta Stanford University navode da bi ove promjene mogle biti povezane s boljim opštim zdravljem populacije i dužim životnim vijekom, jer tjelesna temperatura odražava brzinu metabolizma.
Uticaj dobi, pola i doba dana
Stručnjaci ističu da žene mogu imati blage promjene tjelesne temperature tokom menstrualnog ciklusa, dok su djeca u prosjeku nešto toplija od odraslih. Osobe starije od 65 godina često imaju nižu bazalnu temperaturu. Na dnevna odstupanja utiču i fizička aktivnost, hidratacija, odjeća i ishrana.
I doba dana ima značajnu ulogu. Tjelesna temperatura je najniža tokom noći, posebno oko četiri sata ujutro, dok svoj vrhunac dostiže u kasnim poslijepodnevnim satima, oko 17 sati. Porast temperature tokom dana povezuje se s povećanjem hormona kortizola, ali i s unosom hrane, koja blago podiže tjelesnu temperaturu nakon obroka.
Kada temperatura postaje znak bolesti
Povišena tjelesna temperatura jedan je od prvih znakova da se organizam bori s infekcijom. Prema podacima klinike Cleveland Clinic, kod odraslih se temperatura od 38 stepeni smatra groznicom, dok kod djece granica može biti i niža, zavisno od načina mjerenja.
Groznica je prirodan odgovor organizma na viruse i druge uzročnike bolesti, a često je praćena simptomima poput glavobolje, umora, bolova u mišićima i pojačanog znojenja. Normalna tjelesna temperatura, iako okvirno definirana, zapravo je individualna vrijednost koja se mijenja tokom života i dana.
