Počelo je 1958. godine, kada je na zahtjev bosanskohercegovačkih rudnika osnovana Viša rudarsko-tehnička škola, u čiju je prvu generaciju upisano 158 studenata. Već naredne godine Tuzla dobija i Tehnološki fakultet, prvi dislocirani fakultet sarajevskog univerziteta, na kojem je 1962. godine odbranjena prva doktorska disertacija. Razvoj tehničke oblasti u tom periodu bio je naglašen, pa Viša rudarska škola 1960. prerasta u Rudarski fakultet, dok iste godine započinje rad i Viša pedagoška škola koja u prvoj generaciji upisuje 71 redovnog i 236 vanrednih studenata.
Poseban značaj imao je 1976. godinu i osnivanje Medicinskog fakulteta. Taj trenutak označio je prijelaz iz pretežno tehničke orijentacije ka multidisciplinarnom razvoju, što je otvorilo potpuno novu fazu visokog obrazovanja u Tuzli i njegovu ulogu u društvenom razvoju regije. Osnivanje Univerziteta postalo je logičan slijed događaja i nužan korak da bi se osigurao daljnji kulturni i društveni napredak jednog od najmnogoljudnijih područja u Bosni i Hercegovini.
Put ka Univerzitetu u Tuzli formalno je počeo 1972. godine konstituiranjem Zajednice visokoškolskih i naučnoistraživačkih institucija Sjeveroistočne Bosne i formiranjem Konzorcija za razvoj višeg i visokog obrazovanja i naučnoistraživačkog rada u Tuzli. Odlukom Skupštine općine Tuzla 15. aprila 1975. godine imenovan je Inicijativni odbor sa 104 člana na čijem čelu je bio akademik Ismet Mujezinović. Uslijedio je ključni datum: 18. novembar 1976. godine, kada je u Sarajevu potpisan Sporazum o udruživanju fakulteta u Univerzitet u Tuzli, dok je svečanost početka rada održana 18. decembra iste godine u Tuzli.
Kasnije godine donijele su širenje humanističkih, društvenih i umjetničkih oblasti. Osnivanje Defektološkog fakulteta i prerastanje Pedagoške akademije u Filozofski fakultet 1993. godine, uvođenje studija engleskog i njemačkog jezika, žurnalistike, psihologije i pedagogije, te otvaranje Akademije za scensku umjetnost, Farmaceutskog i Pravnog fakulteta, označili su novu etapu razvoja. Formirana je kritična masa humanističke inteligencije neophodna za uključivanje u savremene globalne tokove, što je Univerzitetu dalo novu snagu i identitet.
Bosna i Hercegovina je početkom devedesetih kročila u proces međunarodne integracije, što je zahtijevalo prihvatanje novih standarda u svim oblastima. Univerzitet u Tuzli odgovorio je inoviranjem metoda rada, reformama organizacije i menadžmenta te jačanjem naučnoistraživačkih kapaciteta. Kroz međunarodne projekte i akademske mreže uspostavljene su saradnje koje su otvorile prostor za modernizaciju studijskih programa i istraživanja.
Danas Univerzitet u Tuzli predstavlja instituciju bez koje je nemoguće zamisliti savremeni identitet grada. Sa 44 studijska programa i 13 fakulteta, Univerzitet okuplja Akademiju dramskih umjetnosti, Edukacijsko-rehabilitacijski, Ekonomski, Elektrotehnički, Fakultet za tjelesni odgoj i sport, Farmaceutski, Filozofski, Mašinski, Medicinski, Pravni, Prirodno-matematički, Rudarsko-Geološko-Građevinski i Tehnološki fakultet.
Široka ponuda i snažna istraživačka djelatnost pozicionirali su Univerzitet kao centralnu obrazovnu i naučnu tačku regije, instituciju koja oblikuje generacije stručnjaka i daje doprinos razvoju društva u cjelini.
