Da li se mučite da ustanete tokom ovih tamnih zimskih jutara? Možda vam se čini da je sve napor i da biste najradije ostali na kauču? Duže noći, kraći dani, sivi oblaci i hladno vrijeme mogu svima da donesu umor i osjećaj usporenosti.
„Nije samo priroda ta koja ulazi u hibernaciju“, kaže dr Nicky Keay, specijalistkinja za endokrinologiju i autorica knjige Hormoni, zdravlje i ljudski potencijal. „Mnogi ljudi se u ovo doba godine osjećaju sporije, žele da se povuku u kuću, više odmaraju, idu ranije na spavanje i teže ustaju. Ne osjećamo se jednako aktivno ni druželjubivo.“
Ali prilagođavanje sporijem zimskom ritmu ne bi trebalo da znači potpuni zastoj. „Ako ste stalno umorni, iscrpljeni, bez energije, ako lako ‘pokupite’ svaku prehladu, ako vam je raspoloženje nisko ili ste depresivni, to su znakovi da se možda dešava nešto više“, kaže dr Keay.
„Na vrhu liste je manjak sunčeve svjetlosti, koji može duboko uticati i na emocionalno i na fizičko zdravlje. Ne možete promijeniti vrijeme niti godišnje doba, ali možete promijeniti šta radite kako biste ostali zdravi tokom zime. Znanje o tome može pomoći da se osjećate osnaženo i spremni da djelujete.“
Šta uzrokuje vaše zimsko iscrpljenje?
Postvirusni umor
Preboljeli ste zimsku virozu za sedmicu dana, ali sedmicama kasnije i dalje ste iscrpljeni. Šta se dešava?
„Normalno je osjećati se umorno i iscrpljeno nakon gripe ili infekcije“, objašnjava dr Tom Jenkins, ljekar opšte prakse. „Ali ako simptomi poput ekstremnog umora, fizičke i mentalne iscrpljenosti, magle u glavi, bolova, glavobolja i slabosti traju sedmicama ili mjesecima, to nazivamo postvirusnim umorom (PVFS).“
„Kod PVFS-a, vaše tijelo se ponaša kao da i dalje imate infekciju, iako je više nema. Smatra se da se to dešava zbog načina na koji različiti ljudi reagiraju imunološki. Neki se oporave brzo, dok kod drugih infekcija pokrene potpuno drugačiji imunološki odgovor.“
Šta možete učiniti kod postvirusnog umora?
„Ključ je odmor, rutina i učenje kako upravljati simptomima“, kaže dr Jenkins. „To znači spavati dovoljno, jesti redovno, piti dovoljno tekućine i pokušati smanjiti stres. Jedite kvalitetnu, nutritivno bogatu hranu i izbjegavajte ultraprocesirane proizvode koji mogu pojačati upale.“
Kako se stanje poboljšava, važno je postepeno uvoditi laganu fizičku aktivnost.
Neka istraživanja su pokazala da suplementacija može pomoći. Studija objavljena u Biomedicine & Pharmacotherapy navodi da je 500 mg kvercetina dnevno tokom dva mjeseca značajno olakšalo simptome hroničnog umora, prenosi Daily Express.
Biljka pelargonium također može ublažiti simptome respiratornih virusnih infekcija, a jedno istraživanje je pokazalo da smanjuje broj dana odsustva s posla.
Zimska tuga
Tuga (Sad eng.)– sezonski afektivni poremećaj je oblik depresije koji se javlja u jesen i zimu. Procjenjuje se da pogađa oko dva miliona ljudi u Velikoj Britaniji.
Simptomi uključuju:
depresiju, umor, promjene raspoloženja, smanjen libido, prejedanje, debljanje, poteškoće sa spavanjem i anksioznost.
„Tuga je primarno uzrokovana nedostatkom sunčeve svjetlosti, što remeti unutrašnji biološki sat i hormone koji regulišu raspoloženje i san, poput serotonina i melatonina“, objašnjava dr Eamon Laird sa Tehnološkog univerziteta u Sligu i Trinity koledža u Dublinu.
„Svjetlosna terapija je najdirektniji i najbrži pristup ublažavanju simptoma. Vitamin D i kognitivno-bihevioralna terapija također mogu pomoći.“
Šta možete učiniti?
Što više prirodne svjetlosti i kratak dnevni hod može pomoći.
Prirodno svjetlo je ključni regulator cirkadijalnog ritma.
Nutritivni nedostaci
„Zima može uticati na način ishrane, a to utiče i na imunitet“, kaže nutricionist Rob Hobson.
„Ako ste pod stresom, slabi, ili jedete manje jer nemate apetita, lako je ostati bez ključnih nutrijenata kao što su cink, željezo i vitamin C.“
„Oko 70% imunog sistema nalazi se u crijevima, zato je zdrava crijevna mikrobiota jedna od najvažnijih stvari za dobro zdravlje tokom zime“, kaže Hobson. „Raznovrsna prehrana bogata vlaknima hrani dobre bakterije, smanjuje upalu i jača imunitet. Cilj je unijeti 30 različitih biljnih namirnica sedmično.“
Za zdravu crijevnu mikrobiotu preporučuje:
fermentisanu hranu: jogurt, kefir, kiseli kupus
prebiotičke namirnice: luk, praziluk, bijeli luk, zob, banane
„Zimsko zdravlje znači stvoriti odgovarajuće uslove da tijelo ostane snažno: dobru ishranu, dovoljno sna, hidrataciju i brigu o crijevima.“
