Bosna i Hercegovina je tokom 2024. godine zauzela prvo mjesto u Evropi po udjelu doznaka iz inostranstva u bruto domaćem proizvodu, pokazuju podaci Eurostat. Lični transferi u BiH činili su 7,6 posto BDP-a, što je najveći udio u odnosu na zemlje Evropske unije, EFTA-e i države kandidate za članstvo u EU.
Prema mapi koju je objavila evropska statistička agencija, jasno je vidljiv snažan uticaj ličnih transfera na ekonomiju Bosne i Hercegovine, što potvrđuje da značajan dio potrošnje, kupovne moći i socijalne stabilnosti domaćinstava zavisi od novca koji pristiže iz inostranstva.
Ranije objavljeni podaci pokazuju da su doznake u prethodnoj godini dostigle rekordan iznos od četiri milijarde i 167 miliona konvertibilnih maraka. Od toga se na tekuće transfere odnosi 1,52 milijarde KM, a najveći dio tog iznosa čine penzije iz inostranstva, ukupno 1,39 milijardi KM.
U Evropskoj uniji suficit ličnih primanja zabilježen je u samo devet država. Najveći suficit imala je Hrvatska, 2,6 posto BDP-a, slijede Bugarska sa 1,3 posto i Portugal sa 1,2 posto. S druge strane, najveće deficite ličnih transfera kao udio u BDP-u imale su Malta (-2,8 posto), Kipar (-0,9), Belgija (-0,6), te Grčka, Španija i Francuska sa po -0,5 posto.
Kada je riječ o regionu, doznake u Srbiji iznosile su 4,47 milijardi eura, odnosno 5,4 posto BDP-a. U Albaniji su lični transferi dostigli 1,28 milijardi eura ili 5,1 posto BDP-a, u Crnoj Gori 345 miliona eura ili 4,5 posto, dok je najmanji udio zabilježen u Sjevernoj Makedoniji – 310 miliona eura ili dva posto BDP-a.
Profesor Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Istočnom Sarajevu Marko Đogo ističe da doznake iz inostranstva već decenijama predstavljaju jednu od najstabilnijih stavki platnog bilansa BiH.
„Nakon rata, doznake su činile jednu četvrtinu BDP-a. Sada smo pali na 7,6 posto, nekad je bilo oko 25 posto, a nedavno oko 10 posto. Da li je to dobro ili loše, teško je jednoznačno reći. Postoje istraživanja koja pokazuju da doznake smanjuju siromaštvo, jer uglavnom idu siromašnijim slojevima stanovništva“, rekao je Đogo.
On navodi da podaci istovremeno ukazuju i na niži nivo razvoja zemlje, ali i na dugotrajan proces emigracije. „Imali smo prvu generaciju gastarbajtera prije 1989. godine, zatim ratnu emigraciju, a od 2012. godine i treći talas odlazaka, kada je oko 200.000 do 250.000 ljudi napustilo BiH. Taj novac obezbjeđuje makroekonomsku stabilnost i donekle ublažava socijalno raslojavanje, ali problem ostaje gubitak stanovništva, što će imati negativne posljedice u budućnosti“, upozorio je Đogo.
